segunda-feira, 23 de maio de 2011

Relatoriu UNDP Falsu, TL Hatama sugestaun 800

Segunda, 23 Maiu 2011 - 17:41:40 OTL

Posting Husi : Josefa Parada

DILI- Vise Primeiru Ministru (V-PM) Asuntu Sosiais, Jose Luis Guterres hateten governu iha sugestaun atus walu (800) ba relatoriu husi ajensia Internasionais sira nebe halao knar iha nasaun Timor Leste, liu-liu relatoriu konaba situasaun iha nasaun ne’e.     

V-PM Jose Luis Guterres hateten lia hirak ne’e, relasiona ho relatoriu husi Ajensia Internasionais sira, nebe tuir V-PM Jose Luis katak iha failansu barak iha relatoriu ne’e. Relatoriu ne’e, katak V-PM  falsu no la los.
“ Ida seluk fali relasaun relatoriu ida nebe Human Develop Report nebe UNDP hasai ami hateten ba sira mos katak informasoens balun nebe iha neba, informnasaun sira ne’e la los, informasaun sira ne’e sala, lia bosok maka iha neba,” hateten V-PM Jose Luis ba jornalista sira, hafoin lansa primeira Pedra ba edifisiu foun Ministeriu Solidaridade Sosial (MSS), Caicoli, Segunda (23/5).

Nia hatutan iha relatoriu balun relasiona ho konstrusaun eletrisidade iha rai laran, dehan governu atu sosa jeradores segunda maun. Informasaun ne’e katak vise PM, ne’e la los, publiku hotu hatene katak ne lalos.
Relasiona ho problema ne’e, governu hatutan V-PM Jose Luis Guterres, hein katak sira (Ajensia Internasionais-red) sei korize informasaun hirak ne’e. Relatoriu ne’e mos nasoens unidas intrega ona ba Governu atu hare no muda parte husi relatoriu balu.

“ Ami hare katak informasoens iha neba ne’e lalos, iha relatoriu balun la tuir dalan, neduni ami hanesan fo sugestoens atus walu (800) ba relatoriu ne’e para muda, I depois wainhira sira halo publikasaun ne;e la fo fali relatoriu final ami hare draft, nemak ita hare katak informasoens balun nebe ita hare kontein iha dokumentus ne’e la los,” esplika V-PM.

Sugestaun atus walu ne’e, esplika tan V-PM hanesan draft inisial nebe hateten BIS ne’e banku sentral mundu nian, nebe nia baze iha Swiss. Sira (Ajensia Internasional-red) hateten fali dehan banku foin estabelesidu husi ema Nazis sira.

Konaba mandate UNMIT nian, nebe sei remata iha 2012, tuir V-PM Jose Luis ne’e ofisial tena sei hotu iha 2012, governu rasik koalia ona ho nasoens unidas atu ratifika no termina lolos mandate UNMIT iha Timor ho diak.  Josefa Parada

Time running out for climate action: report

By environment reporter Sarah Clarke, wires

Last Updated: Mon, 23 May 2011 09:59:00 +1000

The Australian government’s Climate Commission has that warned the window for limiting future and costly climate change is rapidly closing.In its first report, The Critical Decade, the commission says evidence that the planet is warming is now even stronger.It warns that global warming could cause global sea levels to rise up to one metre by the end of the century, higher than previously thought.Chief commissioner Tim Flannery says humanity is almost surely the primary cause of global warming. “There’s agreement that there’s a temperature increase, there’s an agreement that it’s human-caused,” he said.”We have exactly eight years and seven months to meet our target of minus 5 per cent, which is a very ambitious target.”To minimise the risk, the commission says Australia must decarbonise its economy and move to clean energy sources by 2050.That means carbon emissions must peak in the next few years and then strongly decline. And while the report acknowledges the science is advancing strongly, it notes there are still questions in the public arena.”The public still seems to be confused about a few of those issues and I think that’s partly due to uninformed opinion,” Professor Flannery said.”You get all sorts of people posing as having some expertise in climate science, whether they be taxi drivers speaking to me or people in the media who don’t have the expertise.”That is clouding the waters a little bit and slowing things down.”Climate scientist and commissioner Professor Will Steffen is concerned the science is being muddied in the media by many with no credentials. “I don’t think we have the luxury anymore of climate denialism. We need to get beyond this fruitless phoney debate in the media,” he said. Professor Steffen says the decisions made between now and 2020 will determine the level of severity of global warming. “We’ve got to make some very important policy decisions,” he said.”We have to make some very important investment decisions this decade if we’re to take advantage of this fleeting last opportunity to get this situation under control.”Prime Minister Julia Gillard says the report has reinforced her determination to put a price on carbon.”We have to start cutting carbon pollution through making a decision this year, and bringing it into effect next year,” she told the ABC.”What the report makes clear is the later you start the harder it is going to be.”Fresh approachThe commission, established by the government to promote the case for tackling climate change, is calling for a fresh approach to reducing carbon emissions.It says that rather than focusing on interim targets based on percentage cuts, governments should commit to emitting no more than an agreed carbon dioxide “budget” by 2050.It says this budget approach would allow greater flexibility and encourage investment in the most effective technologies rather than quick-fix solutions.The report has also taken a blowtorch to the Opposition’s direct action policy.Opposition Leader Tony Abbott’s plan to reduce pollution is predominantly focused on storing carbon in soils and trees.The commission says while returning carbon to land ecosystems can help restore degraded soils and improve the land’s productivity, it does not equate to reducing fossil fuel emissions.It says this is because because additional carbon is not permanently removed from the atmosphere-land-ocean cycle and could possibly lock in more severe climate change for the future.The commission will release the 70-page Critical Decade report today.

Desizaun Livre Vice PM, Livre Husi Presaun

Posting Husi : Josefa Parada


DILI – Juiz Kolektivu nebee halo julgamentu ba kazu Vice Primeiru Ministru Jose Luis Guterres ho João de Camara, dismente, hetan presaun husi autoridade governu relasiona ho desizaun livre nebee Tribunal Distrital Dili hakotu ba sira nain rua, iha loron 9 de Maiu 2011.


Liu husi konferensia imprensa iha Tribunal Distrital Dili, Kuarta (18/05), Juiz João Ribeiro, haktuir, juiz kolektivu nebee kompostu husi João Ribeiro, João Felgar no Alvaro Freitas, lamenta teb-tebes ho akuzasaun husi parte balun, katak, sira hetan presaun husi governu hodi foti desizaun livre. 

“Ami rona liafuan barak katak ami hetan presaun husi ema ruma ka husi governu. Ami senti, nee laduun diak ba ami. Tamba nee, ami haruka surat  ida ba Konsellu Majistratura Judisial ninian, para sira bele koalia kona ba ida nee, katak, buat nebee ema koalia nee laloos,” hateten João.
Juiz hirak nee mos konsidera, akuzasaun nebee parte balun hatoo ba sira, nudar parte ida husi direitu atu espresa opiniaun. Maibe sira mos triste uitoan ho akuzasaun nebee mosu iha tempu nebee sira tenta atu lori prosesu justisa sai diak ba oin, tuir formasaun no kapasidade nebee iha, no tuir mos regras nebee estabelese iha nasaun ida nee. Liu husi okaziaun nee, juiz hirak nee, hakarak foo hatene ba povu Timor-Leste tomak, katak, desizaun livre nebee sira foti, livre husi presaun. Needuni, povu labele duvidas ho kapasidade juiz sira nian, em termos de garante igualidade justisa iha nasaun ida nee.

Entretantu, husi parte seluk, bainhira rona tiha desizaun livre husi Tribunal,  Vice PM Jose Luis Guterres hateten, “ita hotu bele halo politika no iha diferensia opiniaun, maibe la bele akuza malu arbiru, no lalika tan hatuun ema seluk nian karakter tamba ida nee todan teb–tebes”. Guterres hatoo nia respeita tomak ba tribunal nebee foti ona desizaun ba ninia kazu. “Hau simu ho respeitu desizaun ida nee para bele hatudu ezemplu ba ita tomak, ba ita nia populasaun nebee buka justisa, katak ita bele fiar ita nian oan sira no ita nian alin sira nebee kaer justisa,” hateten Jose Luis.

Guterres mos husu ba populasaun atu kunfia ba defensor publiku TL nian, katak sira mos bele foo kompetensia profesionalismu hodi defende wainhira ema ruma halo buat ruma lalaos. Nia mos aproveita oportunidade hodi hatoo nia respeitu ba Parlamentu Nasional, Preszdenti PN ho deputatu sira tomak, tanba suspende temporariamente nia aan hanesan membru governu hodi ba tuir prosesu julgamentu.
Durante prosesu ida nee, Guterres haktuir katak, PM Xanana Gusmão foo nia aan nafatin atu kaer servisu iha governu, no kontinua nafatin halao programa  governu nian, fundamentalmente atu serve nafatin povu TL.
Nia hatutan, todan nebee nian lori, durante tinan 3 resin, todan nee hamosu iha Parlamentu Nasional, nebee bankada opozisaun akuza nia\. “Todan nee boot tebes, tamba iha tradisaun  buat ida ke hanesan krimi boot liu. Maibe wainhira iha vida politika, tenki preparadu para simu akuzasaun sira nee hotu,” hatete Jose Luis Guterres.
Iha fatin nee mos, Defensor Publiku, Sergio Hornay nebee defende ninia klienti, Jose Luis Guterres,  hateten justisa iha Timor-Leste nee tenke lao duni ho loos. “Hau hanoin justisa TL maka manan, primeru lugar hau hakarak halo afirmasaun parte defeza nian, hateten, justisa   tenki tau loloos iha justisa, justisa labele halo politika,” hateten Hornay. Sergio mos  afirma dala ida tan ba juiz painel sira katak ho respetu tomak, ba iha tribunal ida nee, ho sira nia indepedensia ho profesionalismu, kapasidade meritu nebee sira iha.

“Juiz sira desidi livremente, la hetan influensa ruma husi see see deit hodi  hola desizaun ida nee. Prontu ba nia nudar Timor oan, hanesan jurista, nia urguillu teb-tebes ba juiz sira. Tanba, ema hotu servisu profesionalismu, komesa hatudu katak justisa ba ema hotu, see sala tenki asumi ninia responsabilidade,” hatete Sergio.

Iha parte seluk, Sekretariu Jeral Partidu CNRT, Deonisio Babo nebee partisipa mos iha prosesu julgamentu nee, hateten, sira nebee hatoo, ho mos husi baze legal nebee atu uza, atu bele defende arguidu Jose Luis, hatudu momos katak juiz sira disidi akuzasaun hasoru nian hodi fo livre total ba arguidu Jose Luis Guterres.
“Maibe, hanesan ita hotu hatene, ohin juiz sira katak laiha baze legal, no Jose Luis Guterres la komete ba erru nebe kontra lei. Nee hatudu katak justisa nee lao loos duni. Jose Luis ema ida ke inosenti, no iha tempu uluk kedas, nia luta ba nasaun ida nee. Nia servisu no buat hotu-hotu nia halo nee, tamba nia servi ba nasaun no estadu ida nee,” hatete Dionisio

Nunee mos Xefi Bankada Partidu PD, Adriano  do Nascimento nebee mos partisipa iha julgamentu nee, hatete, tribunal nia desizaun maka nee ona hodi fo livre ba Jose Luis Guterres.”Ita la bele politiza no labele haree fali ba buat seluk, dalan ikus maka halo rekursu ba Tribunal Rekursu, kuandu Ministeriu Publiku la simu akuzasaun,” hateten Adriano. alm

75% husi sira ne'ebe rejistu iha partidus sira hetan kartaun 3

Domingo, 22 de Maio de 2011

Dili, AIleba Lian (AL). 75% militantes sira ne'ebe rejistu ona iha partidus politikus, hetan kartaun liu 2 ka 3. Neduni Partidus sira lalika hananu uluk konaba resjistus ne'ebe sira hetan, tamba ho iha kartaun 2 ka 3, seidauk bele iha certeza katak sei votas ba partidus sira nebe maka fo kartaun ba militante sira.

Fakta maka ne'e, iha militantes sira simu kartaun liu 2 ka 3, neduni, iha ne'e se maka matenek no se maka bibi malae? Povo mak soberano hodi hili ba partidu nebe maka ukun diak, partido nebe maka programa diak liu. La'os ho kartaun hodi marka povo hodi fahe sira.


Ita nia Partidus sira foin ho tinan 30 ho resin, tinan sanulu ho resin, ita nia lisan no ita nia ligasaun hodi rai moris mai kedan!

Hadau malu ba lideransa vidrus CCF rahun

Dili, Aileba Lian (AL). Hadau malu ba lideransa Partidu, vidrus BP7 rahun, tamba apoiantes sira tuda malu iha dalan tama to´o sede partidu historiku. Vidrus rahun iha tersa-feira (10/05/2011), husi parte Partidu husu tulun ba autoridade PNTL ba kaer autores ba estragus sira ne´e.

Tuir lia anin ne´ebe maka hetan, influencia ba baku malu ne´e tamba razauns oi-oin, hanesan tuir mai ne´e:

Ba dala uluk; militantes jovens sira, simu ordem ba baku malu iha dalan, tuda fatuk ba malu, provoka perturbasoens ba ordem publiku. Asaun ne´e hetan kedan kondenasaun husi lider Partidu hanesan Mari Alkatiri.

Ba dala ruak, luta hadau malu ba lideransa partidu, Estatuto Partido Fretilin tuir lolos lideransa ba estrutura Partidu Fretilin, limite ba mandatu rua ka tinan sanulu (2001-2011). Maibe regras foun ne´ebe mosu, bele liu tan mandatu 2 no limite ba militante sira ne´ebe maka hakarak kandidatu ba lideransa Prezidente no Sekretariu Jeral.

Ba dala tolu, manifestasaun hasoru grupos kiik oan ida ne´ebe hakarak monopoliu poder iha partidu, no taka dalan ba ema seluk.

Impaktu husi vidrus rahung ne´e, koalia konaba asuntu ligadu ho kandidatura Mari Alkatiri ba Sekretariu Jeral, oras ne´e muda ona fatin surumutuk, hanesan foin dadaun ne´e iha semana kotuk nukleus duru Pro-Mari Alkatiri halo surumutuk iha Café Brazil. Hola parte iha surumutuk ne´e maka: Mari Alkatiri, Estanislau da Silva, Arsenio Bano, Filomeno Aleixo no Harold. Sira nia ajenda oinsa maka manan eleisaun 2012, manan maioria Mari Alkatiri ninia kandidatura ba eleisaun direta partidu!

Os "experts" da UNMIT: peritos em quê?!

O EÇA
SEBASGUT31@GMAIL.COM

Vou transcrever uma passagem do discurso de Xanana Gusmão, proferida na Jornada Científica, dia 17/05, no CCD:

«A UNMIT considera Xanana Gusmão como obstáculo. Peritos timorenses e internacionais que trabalham na UNMIT afirmam o seguinte: "Xanana é o maior obstáculo ao 'constitucionalismo'".

Contudo, em Fevereiro de 2008, se Xanana não tivesse lido bem a Constituição da RDTL não teria feito nada para parar a inactividade [inacção] da UNMIT e a inoperacionalidade da ISF a fim de tomar a decisão de constituir a Operação Conjunta [em perseguição dos rebeldes do tenente Gastão Salsinha] para não alienar a nossa soberania , posso garantir que [hoje] ainda haveria crise [político-militar] no nosso país.

Para a UNMIT, esta é a situação desejada... porque, assim, podem permanecer mais tempo [em Timor-Leste]! E eu tenho de vos informar que alguns timorenses defendem que a UNMIT não pode deixar [o país], porque eles ajudam muito a economia do povo e se a UNMIT sair o povo há-de ficar numa pobreza extrema como aconteceu [no passado], de 2000 a 2008, durante o qual a comunidade internacional gastou perto de oito biliões em Timor-Leste e não vemos nenhum desenvolvimento físico e ainda ajudou a aumentar a pobreza na nossa terra. Porque quando eles saem aumenta a pobreza, e nós é que temos culpa!»

Mais um excerto do discurso de Xanana Gusmão (17/05) em que põe em causa o conhecimento dos peritos da UNMIT em áreas como economia e finanças e justiça.

«A UNMIT referiu-se também à minha resposta às "Contas Gerais do Estado 2009" como sendo 'hostil', isto é, que a minha resposta é muito crítica e que demonstra uma falta de respeito pelos Tribunais. Eu concordo que a UNMIT tem muitos peritos, todos muitos inteligentes, nacionais e internacionais, por isso é que eles não analisaram a fundo a minha resposta ao Parlamento Nacional. Mas, a sabedoria da UNMIT não chega para entender que eu, enquanto Primeiro-ministro de Timor-Leste, não aceito teorias de políticos e intelectuais de Portugal que o Tribunal menciona e escreve no seu relatório, porque acompanho a situação económica e financeira em Portugal. (Como no passado [na Resistência], não fazia a guerra na escuridão.) Na minha resposta eu procurava fazer entender que se as teorias citadas pelo Tribunal são as certas e correctas, então Portugal não entraria em bancarrota, com dívidas de 120 biliões de dólares e, hoje em dia, está de mão estendida ao Banco [Central] Europeu e ao FMI. Se isto é que a UNMIT classifica como 'hostil', então, não há nenhuma sombra de dúvida que os "experts" da UNMIT são mesmo muito inteligentes! E a UNMIT falou também do caso Maternus Bere.»

E eu, autor deste humilde blogue, acrescento: Não resta a mínima sombra de dúvida que os "experts" timorenses e internacionais da UNMIT são mesmo muito, muito inteligentes!

Mais ataques demolidores de Xanana Gusmão aos "experts" timorenses e internacionais da UNMIT, no seu discurso de 17/05, no Centro de Convenções de Díli.

«Eu, também, tenho a minha apreciação profunda relativa a ONU e suas agências. A minha proposta é esta: a UNMIT e seus "experts" timorenses deviam oferecer-se para resolver a questão do Iraque, Afeganistão, Paquistão, e oferecerem-se também para ajudar a democracia no Iémen, Síria e Líbia. Contudo, na apresentação da UNMIT, em Janeiro de 2011, afirmam que só com a continuação da presença da ONU em Timor-Leste é que se pode desenvolver este país.

Eu quero dizer aos timorenses, que se tornaram "experts" para a UNMIT, para não se gabarem muito, para não se curvarem demasiado para o dinheiro de outros, porque esta postura é uma doença a qual designamos colonialismo mental e colonialismo intelectual. Em português diz-se alienação. A nossa Constituição diz que não se pode alienar a nossa soberania, isto é, não se pode vender a nossa soberania a estrangeiros.

Fico contente por UNMIT me fazer esta apreciação. Porque se me tivesse elogiado como sendo uma óptima pessoa... para UNMIT, seria o povo que tinha o direito de me desconfiar que eu tinha alienado os interesses deste povo, que teria alienado a soberania desta Nação. Por isso, estou contente... por os nacionais e os internacionais, na UNMIT, não estarem contentes comigo. Conhecemos alguns que se tornaram "experts" na nossa terra, mas, esses, deviam era trabalhar com o Presidente Obama para tentar resolver os 14.5 triliões da dívida americana e as enormes fraudes das instituições financeiras e bancárias que o mundo conheceu em 2009, e que afectaram negativamente a economia a escala global. Outros, ainda, tornaram-se "experts" em macroeconomia e finanças, na nossa terra. Eles é que ainda não se deram conta, mas são eles os peritos que servem para ajudar a Europa a sair da enorme crise de dívida de 788 biliões da Irlanda, Grécia e Portugal, porque o 'baillout' que o Banco [Central] Europeu e o FMI podem oferecer é de apenas 322 biliões. Esses peritozinhos detentores do Bilhete de Identidade da RDTL desconhecem ainda que grandes países do mundo precisam muito da sua ajuda. A América e a Europa precisam destes "experts" timorenses e internacionais para corrigir e melhorar os padrões e 'standards' os quais eles muito defendem.»

Comentário: Depois desta passagem demolidora para o profissionalismo e imparcialidade e brio destes "experts" timorenses e internacionais da UNMIT, os convidados desta missão da ONU começaram abandonar a sala do CCD.

Este excerto do discurso de Xanana Gusmão tem como destinatário timorenses assalariados da UNMIT com o estatuto de "experts" que influenciaram na redacção do relatório - muito crítico a Xanana, como sendo "obstáculo ao constitucionalismo" - desta instituição divulgado internamente a 24/01/2001.

«Ser cidadão não é só ter o Bilhete de Identidade para poder escolher um partido político e votar nas eleições. Ser cidadão é ter o dever de contribuir positivamente para [o desenvolvimento de] uma Nação.

Pode acontecer que um timorense se afaste deste dever, fazendo desaparecer o conceito de soberania. Esta pessoa, este timorense, considera-se um independente, por isso, para ele, os interesses da Nação já nada valem. Consideram-se independentes porque não é o Estado [timorense] que lhes paga [o salário], mas grandes e enormes Organizações, como, porventura, agências da ONU, das quais podemos também questionar a transparência e o resultado de enormes somas de dinheiro que gastam. A BBC emitiu uma reportagem em diz que uma Agência da ONU levou biliões de dólares para o Afeganistão para melhorar as condições de vida das crianças, contudo, esgotado esse dinheiro e a Agência sai do Afeganistão, as crianças afegãs tornaram-se ainda mais pobres do que antes [da ajuda desta Agência da ONU].»

http://sebasgut.blogspot.com