quinta-feira, 6 de janeiro de 2011

Rogerio Lobato ninia kandidatura ba Sekretariu Jeral Partidu Fretilin

Domingo, 2 de Janeiro de 2011

Rogerio Lobato ninia kandidatura ba Sekretariu Jeral Partidu Fretilin,ninia relasaun ho Mari Alkatiri no tama kadeia iha Angola

Tuir Timor oan ida uluk hela iha Mozambique,foin dadaun ne dada lia ho Tur Hamutuk Media (THM) iha Dili hatou ninia depoimentu konaba Grupo Mari Alkatiri(MA) ninia relasaun ho Rogerio Tiago Lobato (RTL).Dada lia konaba posibilidade,kandidatura Rogerio Tiago Lobato (RTL) ba Sekretariu Jeral Partidu Fretilin,ninia relasaun ho Mari Alkatiri. Se maka haruka kaer no denuncia RTL ba autoridades Angola nian.Timor oan ne lakohi dehan naran maibe fo naran kodiku maka Kakuak Rai Nain (KRN).THM dada lia ho KRN,,iha Hotel Timor,Dili,Timor-Leste,foin dadaun iha loron natal,25 desembru tinan 2010.

THM: Oinsa maka ita deskreve relasaun entre Mari Alkatiri ho Rogerio Tiago Lobato (RTL) wainhira imi hamutuk iha Mozambique?

KRN: Iha tempo ne’eba,ami hotu estuda iha Lisboa nudar bolseiros husi Governo Portugues,hela Casa Timor iha Lisboa. Tama revolusaun 25 de Abril 1974,bolsas estudos ne’ebe maka estudantes sira hetan tenke korta.Sorte iha tempo ne’eba governu Mozambique no liliu Prezidente Samora Machiel maka suporta inkondicional ba delegasaun externa Fretilin ne’ebe maka momentu neba CCF haruka mai halo diplomacia iha liur.

THM: Iha tempo ne’eba maka estudantes sira ba iha Mozambique, konece besik ho lideransa sira hanesan: Mari Alkatiri, Abilio de Araujo, Jose Ramos Horta, Rogerio Tiago Loabto,Roque Rodrigues no Jose Luis Guterres?

KRN: Iha tempo ne’eba hasoru lideransa sira.Tamba estudantes,tamba iha Lisboa,hola parte ba movimentus estudantil ne’ebe halo asaun kontra rejime fascistas no hetan influencia husi movimentus independentistas husi Afrika Portuguesa,ne’ebe momentu neba ami iha ligasaun. Fraternal tamba idintifika inimigu maka fascista no kapitalista. Estudantes sira adere ba movimentu nasionalista Timorenses,ne’ebe lidera husi FRETILIN. Tempo ne’e estudantes sira servisu ba diresaun Fretilin iha liur. Ami konece momos sira hotu,sira nia luta ba kaer poder.

THM: Akompana entre lideransa sira,konflitus ne’ebe maka mosu iha tempo ne’eba?

KRN: Jogo hadau malu ba lideransa iha tempo ne’eba,husi Mari Alkatiri,Ramos Horta kontra grupos ne’ebe maka envolve Rogerio Tiago Lobato,Abilio Araujo,ect. Episodio ne’ebe maka popular no famous maka Rogerio Tiago Lobato tama ba kadeia iha Angola.

THM: Ita koalia konaba Rogerio Tiago Lobato tama kadeia iha Angola,episodio ne’ebe maka to’o ohin loron seidauk explika lolos ba populasaun Timor-Leste nian. Afinal,Se maka hasusar/trama Rgério Lobato iha
aeroportu Luanda/Angola?

KRN:-Tuir hau hatene, Grupu Mari Alkatiri nian iha Maputu/Mazambique, sempre haré Rogério Lobato hanesan fatuk ida satan netik iha dalan, difikulta Mari Alkatiri atu bele sai nafatin Fretilin nia boot iha liur.
Grupu Mari Alkatiri mos la haluha buat nebe´e maka Rogério Lobato halo bá nia, ho mos nia familia iha Maputu (Sulang Malun Iha Manu Luhang), tanba tuir ema nebe´e maka konyese diak Mari Alkatiri, ema nee (MA) VINGATIVU.

Tuir ita hotu-hotu hatene ona, iha liur, Grupu nebee halao diplomasi ba Timor, hetan sempre difikuldade oi-oin, tanba laiha osan. Iha meadus tinan 1981, além de dalan seluk hodi bele hetan apoiu osan nian, Rogério Lobato deskobre dalan ida, liu hussi FAN DIAMANTE.

Dalan nebee Rogério Lobato utilija hodi hetan ossan ba halao diplomasi ba Timor (FAN DIAMANTE), nia kolega sira hotu Grupu nian hatene, tantu sira hela iha Maputu/Mozambique komu hela iha Lisboa/Purtugal.

Tuir decisaun Tribunal Angola foti, iha loron 17 fulan Agostu tinan 1982, iha aeroportu Luanda/Angola, autoridades aeroportu prende Rogério Lobato tanba hetan iha nia kalsa laran, falun ida ho “diamante pedasuk rua”.

THM:- Afinal se´e maka haruka prende Rogério Lobato?

KRN:- Tuir ema nebe´e maka konhese diak no besik problema ida ne´e, no mos tuir Rogério Lobato rasik, hatete katak Mari Alkatiri, iha tempu ne´e, nudar xefi Fretilin nian iha liur, maka haruka Roque Rodrigues komunika Autoridades Angola nian kona ba Rogério Lobato nia aktividade negosiu ne´e.
Rogério Lobato, tuir sentensa tribunal Angola nian, hetan tinan 10 kadeia. Maibee komu nia iha komportamentu diak, hanesan mos maluk seluk iha kadeia laran, liu tinan tolu, hat ou lima, bele sai.

THM:- Maibee se maka husu para Rogério Lobato labele sai husi kadeia?
KRN:- Fretilin iha liur maka hussu.

THM:- Se maka Fretilin nia xefi iha tempu neba?
KRN:- Mari Alkatiri.

THM:- Se maka mais ou menus iha finais 1988 ou hahu tinan 1989, halo karta hussu ba Autoridades Angola nian atu hasai Rogério Lobato hussi kadeia?

KRN:- Iha periudu ida nee, iha reuniaun ida iha Lisboa/Portugal, Abílio Araújo nudar ona xefi foun Fretilin nian iha liur, defende katak, komu Autoridades Angola sira la hare´e problema ida konaba liberdade imediata Rogério Lobato nian, Fretilin liur tenki husu ona atu Rogerio Lobato sai husi kadeia. Nune´e duni, iha finais tinan 1988 ou hahu tinan 1989, Abílio Araújo, nudar Fretilin nia xefi iha liur, halo karta ba Presidenti MPLA no mos Angola nian, Engº Eduardo dos Santos, LIBERDADE IMEDIATA Rogerio Lobato nian. Iha tinan 1989, finalmente Rogério Lobato hetan liberdade i muda kedas nia residensia mai Portugal, to´o nia ba Timor, antes Restaurasaun Independensia iha 20 Maio 2002.

THM: Saida maka relasaun entre Mari Alkatiri ho Rogerio Tiago Lobato depois kaer nia iha aeroproto Luanda?

KRN: Tuir informasaun nebe´e ami hetan, desde ke akontese problema Maputu (Sulang Malu Iha Manu Luhang), Mari Alkatiri no Roque Rodrigues nunka hakarak hare´e no koalia tan ho Rogério Lobato, hanesan mos Rogerio Lobato mos nunka hakarak hare no koalia tan ho MA no RR. Tuir Mari Alkatiri kostuma hatete iha liur, antes sira dame, buat nebe´e maka Rogério Lobato halo, hanesan halo negosiu_fan diamante, representa krimi ida ke la sei husik tan RL atu bele sai tan ema nudar POLITIK, tantu iha Timor komu naran fatin ida iha mundu ne´e.
Maibee bainhira sente besik ona kampanha ba eleisaun iha Timor, Mari Alkatiri tetu ba tetu mai, hare´e katak Rogério Lobato bele reprejenta trunfu ida ba Fretilin, iha eleisaun ne´e, tanba komu ita hotu-hotu hatene, povu timor, barak liu sei hare´e Rogério Lobato hanesan simbolu Nikolau no familia Lobato ke ohin loron la iha ona ita nia let. Komesa iha ne´e hahu kontaktu malu, entre Mari Alkatiri ho Rogerio Lobato, atu bele dame/hamutuk hodi to´o iha Timor ho forsa makas atu bele fo´o manan liu tan ba Fretilin.

THM: Maibe,Mari Alkatiri ho Rogerio Tiago Lobato hamutuk hahu husi Governu ne’ebe Fretilin maka kaer,Mari nudar PM no Rogerio nudar Ministru Interior.Hatudu katak,relasaun pasadu sira taka ona?

KRN: Iha tinan 2006 mosu krisi boot iha Timor (Fahe Kilat ba Sivil), ho naran barak envolvidu iha kaju ne´e, hanesan mos Mari Alkatiri, Roque Rodrigues no Rogério Lobato. Enkuantu sei julga Rogério Lobato iha Tribunal, no mos seidauk hatene se sei hetan kondenasaun ka lae, Ministeriu Publiku arkiva tiha ona prosesu Mari Alkatiri nian ke, bainhira kaju ida nee mosu (Fahe Kilat), nia (MA) henasan 1º Ministro, xefi Rogério Lobato nian. Roque Rodrigues ke tuir Konklujaun Komisaun Inkeritu ONU nian hatete katak nia moss tenki hatan iha tribunal husi resposabilidade kriminal, to´o oras ne´e deskansa ho kalma hodi hare´e prosesu ema seluk nian lao iha Tribunal, hatudu ba ita tomak hanesan buat ida la kona ba nia ou hanesan nia nunka halo parte guvernu Mari Alkatiri nian nudar Ministru de Defesa.

THM: Se hanesan ne’e,tuir ita nia hare (KRN) Mari Alkatiri so aproveita deit Rogerio Lobato ba sira nia interese pessoal no grupos?

KRN: Los duni,ami hamutuk iha Mozambique, Mari Alkatiri sempre dehan katak Rogerio Lobato la iha fatin nudar politiku iha Timor-Leste.Mate politikamente,ne’e deklarasaun Mari Alkatiri nian wainhira koalia konaba Rogerio Lobato ba sira nia relasaun pasadu. Maibe relasaun Mari Alkatiri/Rogerio Lobato iha governu anterior,buka hare ne’e nudar relasaun politika poder. Buka estabelece aliansas estratejika hodi kaer ukun. Ukun ne’e maka Mari Alkatiri atinji ona iha 2002.

THM: Se hanesan,Mari Alkatiri so aproveita deit Rogerio Lobato hodi manan ukun?

KRN: Ne’e los,aproveitamentu Mari Alkatiri ba Rogerio Lobato iha kontextu luta ba poder,sira sempre aproveita deit Rogerio Lobato,laos Mari mesak,Ramos Horta mos hanesan. Mari Alkatiri aproveita Rogerio Lobato hodi manan ukun iha 2002 no aproveita Rogerio Lobato iha krisi 2006. Sakrifisiu Rogerio Lobato nudar autor uniku hodi simu ninia todan hotu-hotu. Maibe Mari Alkatiri livre husi akusasaun hotu.

THM: Se hanesan ne’e Rogerio Lobato mos vitima ba grupos interese nebe lidera husi Mari Alkatiri?

KRN: Iha kontextu krisi 2006,Rogerio Lobato ne’e vitimas ba Mari Alkatiri ho ninia grupos intereses. Sira aproveita deit nia,tamba relasaun pessoal Mari ho Rogerio sempre ladiak.derepente iha 2000 mai to’o 2002 sira ligasaun diak.Pertence ba governu ne’ebe Mari maka lidera. Ikus mai sakrifika Rogerio hodi lori todan krisi 2006 nian. Mari nudar xefi Governo ne’ebe hatun ordem livre husi buat hotu.Akusasaun hotu-hotu tuda ba Rogerio Tiago Lobato nia kbas.

Rogerio Tiago Lobato ninia kandidatura ba Sekjen Partidu Fretilin atu desfia Mari Alkatiri no Justisa Timor nian

THM: Se hanesan ne’e,saida maka ita nia hare konaba Rogerio Tiago Lobato ninia kandidatura ba Sekretariu Jeral Partidu Fretilin?

KRN: Rogerio Tiago Lobato,intensaun ne’e bele hare husi partes barak. Ba dala uluk, Rogerio hakarak desafia Mari konaba sala ne’ebe maka sira nudar membrus governus hotu nian,ne’ebe lidera husi Mari Alkatiri rasik. Ida-idak buka hola ninia responsabilidade. Rogerio selu ona ninia,hela Mari Alkatiri. Entende mos katak kandidatura Rogerio Lobato mos bele deasfia mos Justisa Timor nian atu halao sira nia knar didiak,dala barak maka sira ne’ebe sala ba los,sira be los ba sala. Tamba aktores ba krisi 2006 laos Rogerio Lobato deit maibe Mari Alkatiri nudar xefi Governu tuir lolos nia mos autor ba fahe kilat no harii Milicia partidu nian. Rogerio Lobato hakarak hatudu katak nia selu ona ninia sala,hela Mari Alkatiri. Envolvimentu Mari Alkatiri nudar xefi Governu iha krisi 2006,depende ba sistema justisa,neduni kandidatura Rogerio Lobato hanesan diasfiu bot ida ba sistema judicial Timor-Leste nian.

THM: Se ita koalia konaba kandidatura Rogerio Lobato atu obriga sistema justisa funciona ho didiak. Se hetan difikuldades tamba Mari Alkatiri ninia influencia ba ajentes justisa iha doke Rogerio Lobato. Ana Pessoa ne’ebe uluk Rogerio Lobato hatama ba kadeia ka sulang manu luhang oras ne’e kaer kargu bot ida no xafe ba justisa maka Prokuradora Jeral Republika.Ne’e laos difikulta vida Rogerio Lobato nian?

KRN: Laos Mari Alkatiri deit maka odio no vingansa ba Rogerio Lobato,maibe Ana Pessoa mos.Tamba Ana Pessoa ho sra. Marina Alkatiri (Mari Alkatiri nia esposa) maka Rogerio Lobato hatama ba sulang iha manu luhang.Ana Pessoa desde neba lakohi hare Rogerio Lobato nia oin.Ami iha Mozambique Ana Pessoa dehan nune’e,”Rogerio Lobato fatin la iha iha mundo,ema hanesan nia sei la uja politikamente”,argumenta Ana Pessoa Pinto. Laos facil ba Rogerio Lobato atu desafia Mari Alkatiri no Ana Pessoa. Maibe mensajen ne’ebe maka Rogerio Lobato hakarak hato liu husi ninia kandidatura maka ne’e,denuncia ba interese grupos kiik ida nebe hakaraksobrevive no aproveita deit sira seluk nia sofrimentu. Rogerio Lobato,sente katak nia vitima.!
Publicada por TUR HAMUTUK em 16:27