terça-feira, 11 de outubro de 2011

FH: Kandidaturas Veteranus lubun ida hadau malu ba 1/3 eleitoradus

Francisco Mauhatu*

Hela deit fulan lima (5) tama ona ba eleisaun Presidensial badala uluk (primeira volta), iha fulan Marsu tinan 2012. Balun kandidatu husi partidus, balun kandidatus mesak (independente), balun fali kandidatu lori Veteranus. Maibe hare ba mai, buat ida maka uni entre kandidatus sira ne’ebe naran mosu, barak liu maka liga ba Veteranus ka pretence ba Veteranus. Kandidatura Taur Matan Ruak (TMR) lori veteranus no veteranus maka kandidatu. José Ramos Horta (JRH), atual Prezidente Republika, mos nia veteranus ida, José Luis Guterres (JLG) nia mos veteranus ida, Fernando Lasama de Araujo (FLA) mos veteranus ida, Abilio Araujo (AA) mos veteranus, Rogerio Tiago Lobato (RTL) mos veteranus, Lucas da Costa (LC) mos Veteranus, se Lu’olo avansa ba kandidatu, mos veteranus.

Uluk veteranus sira hamutuk iha pensamentu ho objetivu ida, maka oinsa trasa planu no estratejia hodi liberta rai ne’e husi kolonialismu no okupasaun rai liur iha ita nia rain. Sira veteranus ida-idak tur no kaer ida-idak nian, oinsa maka liberta rai Doben Timor-Leste.

Liu ona tinan sanulu atu tama ba Restaurasaun Independensia (2002-2012), Iha ona procesu ba Libertasaun ba povu ka emar, veteranus sira mos ba hatudu sira nia komitmentu ba demokrasia hanesan dalan ida hodi tulun ba desenvolvimentu ne’ebe lori ninia impaktu ba moris diak ba povu. Oras ne’e dadaun, veteranus sira hotu-hotu halai taru ba kaer kargu nudar Prezidente Republika, hotu-hotu ba ho diskursu lori veteranus nia naran.

Tuir kandidatu PR2012 Fernando Lasama de Araujo katak, ”Veteranus pertense ba Aset Povu no Nasaun nian, dehan Lasama (FH, 08/10/2011)”. Argumenta tan Lasama, "veteranus nudar patrimoniu historiku pertense ba povu no nasaun tomak, labele politiza no partidariza fali veteranus hodi atinji ba objetivu poder politika, ekonomika no sosial (idem)”.

Tuir sensus 2010, por volta de 80,000 husi populasaun pretence ba Terceira idade. Lojikamente veteranus mos tama ba kategoria ne’e. Karik hasae tan numerous sira ne’ebe nudar votantes ne’ebe iha inklinasaun ba vota tamba “emosaun” ho pasadu (emocionelly associeated voter), numerous maximu bele dada to’o 150,000 votantes ne’ebe konstitui 1/3 husi numerous votus elijiveis.

Diskursu Lasama nian ne’e atu destinu mos ba 2/3 eleitoradus seluk ne’ebe maka determinante iha procesu eleisaun mai ne’e, tanba atu manan eleisaun Presidensial, labele hadau malu deit 1/3 eleitoradus maibe buka garap mos eleitoradus ne’ebe maka dominante iha sosiedade Timor-Leste nian. Populasaun ativu Timor-Leste nian, klosan maka barak iha eleisaun Presidensial 2007, Lasama ninia votus maka determinante ba eleisaun Presidente Ramos Horta iha eleisaun ba dala rua (segunda volta). Atu manan iha eleisaun Presidensial, buka alarga kampu intervensaun iha eleitoradus sira ne’ebe potensial kontribui ba vitoria. Buka alarga tan influensia liu husi trasa planu no estratejia, prepara materia no orientasaun kampane hodi atinji ba objetivu manan eleisaun Presidensial iha tinan 2012. Se koalia veteranus, kandidatus sira ne’ebe naran temi iha letenn, hotu-hotu veteranus, ida-idak kontribui ba procesu ne’e liu husi dalan ida-idak nian. Balun kontribui liu tanba okupa kargu ne’ebe topo lideransa resistensia, balun kontri liu husi meius ida-idak nian, maibe hotu-hotu mesak Veteranus.

Veteranus hotu ne’ebe kandidatu ba eleisaun Presidensial 2012, hadau malu ba 1/3 eleitoradus ne’ebe iha ligasaun emosional iha orientasaun votus iha eleisaun Presidensial 2012!

*Hakerek Nain, hela iha Comoro, Sub-Distrito D. Aleixo!

Sem comentários:

Enviar um comentário