Written by Redaksi Tempo Semanal Monday, 11 April 2011 18:56
MASKI konsidera ninia an hanesan onisente (Tempo Semanal edisaun 8), maibe, nu’udar sidadaun Timor-Leste, Vice Primeiru Ministru Jose Luis Guteres iha dever hodi kumpri Lei. Ne’e duni, ohin Segunda-feira(11/4) tuku 9:00 otl, Vice PM Jose Luis Guteres submete ba justisa, hodi tuir prosesu julgamentu iha Tribunal Distrital Dili.
“loron ohin, loron ida di’ak ba demokrasia no sistema justisa iha Timor-Leste. Tanba, iha Timor-Leste ema hotu tenke hakruk ba Lei no Konstituisaun” dehan Vise PM Jose Luis Guteres ba jornalista sira iha Tribunal.
Ho reponsabilidade tomak nia (Jose Luis-red) simu desizaun Parlamentu Nasional ne’ebe autoriza atu mai hatan iha Tribunal. Tribunal kaer justisa no Lei. Tan ne’e, hanesan sidadaun mai hodi responde akuzasaun ne’ebe Ministeriu Publiku halo ba nia.
Tuir Jose Luis, akuzasaun hirak ne’e mai husi bankada Fretinlin tinan tolu liu ba no iha intervensaun politika katak, akontese Korupsaun Kolusaun Nepotismu (KKN). Akuzasaun ne’e dehan fali, ha’u nomeia ema Musambikana, la’ós Timor oan mak sai konsileira. Maibe, iha Lei Internasional pratika Ministeriu Negosiu Estranzeirus aseita katak, bele nomeia ema ba iha funsaun hanesan Konseileru Embaixadór. Dezde Primeiru Governu konstituisional ita iha Embaixadores ne’ebe mai husi rai seluk, la’os pais CPLP nian tan.
Intermus legais iha legalidade la iha problema, tanba saida mak dehan legal ou illegal ne’e tanba ita tuir konvensaun Internasional ne’ebe regula relasaun Diplomatika entre paizes, iha konvensaun artigu 8 hateten, emprinsipiu ema ne’e Nasionalidade Timor-Leste, maibe sekarik bainhira ita haruka ema la’ós nasionalidade Timor mais simu la iha problema ilegalidade.
Ita nia konstituisaun da Republika artigu 9 hateten, komvensaun Internasionais ne’ebé Timor-Leste sadere ba sai hanesan mehi ida as liu fali ita nia regulamentu interna. Ne’e duni la iha ilegalidade.
“Akuzasaun ne’e dehan ha’u hariku an, tan ne’e, ha’u husu ba ema ne’ebé hateten ne’e, U$ 170 00 ne’ebé atu selu renda da casa, bainhira renda da iha sidade Nova Yorke mais casas do Mundu mil I cetesentos dolar nein ficar total ba apartamentu ida ba kuartu rua ne’ebé befigolu, tanba kuartu rua besik Nasaun Unidas bele sai 5000 dolar kada fulan, maibe oinsá mak ha’u bele hariku an ho mil cente centos dolar.” Jose Luis rezeita akuzasaun hirak ne’e.
Ema sira ne’ebe koalia buat ne’e, so para buka de’it razaun hodi kondena Governu ida ne’e mesak koruptor no hakarak de’it riku soin, maibé bele dehan ba publiku katak, akuzasaun hirak ne’e la iha razaun fundamentu.
Tan ne’e, ha’u hakarak apelu ba politiku nain tomak katak, primeiru tenke tuir Lei no lalika dun matak ema. Ita bele halo politika diferensia, maibé hakarak manan elisaun tenke koalia loos.
Atu manan elisaun iha rai ne’e, so ema ne’ebe kolia lia loos, ema ne’ebe respeita povu, hadomi povu no hakarak estabilidade ba povu tomak. Nue’e mos hakarak riku soin Timor-Leste nian la’ós ba familia ida rua de’it, maibé ba familia tomak iha Timor-Leste.
“ha’u husu konsensia nakfila ita husik ba sira deside, maibé nia preokupa buat ida rai laran, bainhira ita halo politik ho dun matak fundamentu ne’e la di’ak ba ita nia povu, ha’u dala ruma ba vizita iha Distritu povu sira la dun mai Dili, maibé dala ruma sira hatene politika iha Dili ne’e, sira hatene kolia ho respeitu ba iha kualker situasaun”.
Timor oan sira ne’eb’e tur iha politika ne’e aprende uitoan ho katuas sira iha foho ne’ebá, sira kolia ho respeitu la hatun dehan at ema, la dun matak ema, dun matak iha Timor ne’e la di’ak mak ne’e.
Tribunal ne’e la halo politika, tribunal halo julga de’it konforme Leis, iha Parlamentu Nasional ho politiku sira iha tinan tolu resin akuza ha’u sei fundamentu afirma Vice Primeiru Ministru José Luir Guteres antes ba han meiudia ba jornalista sira. (***)
Sem comentários:
Enviar um comentário